حسابداری مالیاتی (Tax Accounting) چیست؟

در کشور ما ایران از زمانی که حسابداری به عنوان یک علم کاربردی برای تمام کسب و کارها شناخته شد مدت زیادی نمی گذرد. در واقع سالها گذشت تا توانستیم ببینیم که به مرور کسب و کارهای بسیار کوچک و حتی مغازه دارها نیز به فکر استفاده از خدمات حسابداری افتاده اند و از تاثیر این خدمات در کسب و کار خود آگاهی پیدا کرده اند.

اما این پیشرفت متوقف نشده و اکنون شاهد این هستیم که حسابداری در کسب و کارهای مختلف به عنوان امری تخصصی شناخته می شود و در کسب و کارهای بزرگ حتی یک تیم بزرگ حسابداری وجود دارد که هر کدام بخشی از فرآیندها و امور مالی را پیگیری می کنند. برای مثال یک حسابداری امور مربوط به حقوق و دستمزد کارکنان رسیدگی می کند و دیگری حسابداری مالیاتی (حسابداری امور مالیاتی) را پیگیری می نماید.

حسابداری مالیاتی چیست؟

فعالیت‌های حسابداری در کشور ما درست مثل بیشتر کشورهای جهان به دو بخش کلی و عمده تقسیم می‌شود:

• حسابداری مالیاتی
• حسابداری عمومی

حسابداری مالیات از اهمیت و ضرورت بالاتری نسبت به حسابداری عمومی برخوردار است و به شکلی انحصاری روی اسناد مالی که در محاسبه مالیات نقش دارند متمرکز است. این حسابداری توسط اداره دارایی و نهادهای قانونی مربوطه نظارت می‌شود. در مقابل، حسابداری مالی شامل ثبت و پردازش کلیه اسناد مالی و حسابداری مثل ترازنامه‌ها، صورت‌حساب‌های مالی، و انواع فعالیت‌های حسابداری مرتبط با ثبت، تحلیل، و پردازش عملکرد مالی کسب و کارها می‌شود.

به این ترتیب، این نوع از حسابداری به سادگی با محاسبه مالیاتی که افراد یا موسسات لازم است مطابق با دستورالعمل‌های داخلی مالیاتی پرداخت کنند سر و کار دارد. نکته مهم و قابل توجه این که این نوع از حسابداری با ضریب‌ها و فرمول‌های پیچیده‌ای سر و کار دارد که باعث می‌شود انجام آن حتی توسط افرادی که در حسابداری تخصص دارند کار سختی باشد.

حسابدار مالیاتی کیست؟ 

حسابداری مالیاتی صرفا تخصص متمرکز در علم حسابداری نیست. یک حسابدار مالیاتی خبره باید دانش کافی روی مسئله مالیات و همچنین قوانین و مقرراتی که در این زمینه در کشور وضع می‌شود، داشته باشد. به همین دلیل اگر از بین نیروهای فعال در زمینه حسابداری مایل به انتخاب فردی متخصص در زمینه مالیات هستید، باید حتما دانش و مهارت او را در این زمینه مورد ارزیابی قرار دهید. توصیه بسیاری از متخصصان در این زمینه آن است که سعی کنید امور مرتبط با حسابداری مالیاتی شرکت خود را تحت هیچ شرایطی در اختیار کارشناسان کم تجربه در این بحث قرار ندهید. به این دلیل که مالیات در نهایت جزء مهمی از هزینه‌های شرکت شما را در پایان هر سال مالی تشکیل می‌دهد. کوچک‌ترین سهل‌انگاری یا بی‌تجربگی در این زمینه به قیمت از دست دادن سرمایه شرکت تمام می‌شود. بنابراین لازم است که حتما از افراد با تجربه استفاده کنید.

چه کسانی از پرداخت مالیات معاف اند؟

معافیت از مالیات دسته بندی های مختلفی دارد که هر کدام از این دسته ها به طریقی از پرداخت مالیات معاف هستند. این دسته ها به صورت زیر است :

• معافیت دائمی از پرداخت مالیات که بدون محدودیت زمانی است
• تعطیلی مالیاتی که معافیت موقت و با محدودیت زمانی است
• نرخ ترجیحی که شامل کاهش نرخ مالیات بع صورت دائم و یا موقت است
• اعتبار مالیاتی که کسر درصدی مشخص از هرینه های سرمایه گذاری از بدهی مالیاتی است
• اعتبار سرمایه گذاری که شمال کسر شدن درصد مشخصی از هزینه های سرمایه گذاری از درامد مشمول مالیات است

در دوره های آموزش حسابداری آموزشگاه حسابداری باید به دنبال دوره هایی تخصصی مانند دوره های آموزش مالیات بود. گذراندن دوره های عمومی نمی تواند به اندازه کاقی برای گرفتن شغل های حساس و مدیریتی مالی کافی باشد. 

تهیه گزارش های مالی با نرم افزارهای حسابداری مالیاتی

نرم‌افزارهای حسابداری پیشرفته باتوجه به اهمیت و ضرورت مالیات در حسابداری، قابلیت‌هایی برای انجام این محاسبات در اختیار کاربران می‌گذارند. بسیاری از کسب و کارها به ضرورت‌های قانونی و مالیاتی برای تولید و ارائه گزارش‌های مورد تائید اداره دارایی آگاهند. این موضوع باعث شده به این نرم افزارهای حسابداری روی بیاورند.

طبق قوانین جدید مالیاتی کشور، بسیاری از اصناف در راستای افزایش شفافیت مالی ملزم به ارائه گزارشات مالی هستند. استفاده از این نرم‌افزارها در ارائه گزارشات فصلی و سالانه مورد تائید اداره دارایی کمک می‌کند.

برنامه هایی مانند "برنامه مالیات من" می تواند برای محاسبه مالیات اشخاص حقیقی استفاده شود (تنها در صورتی که موارد محاسبه زیاد نباشد). اما برای رسیدگی به امور مالیاتی تخصصی و برای افراد حقوقی بهتر است به سراغ متخصص بروید یا اینکه با شرکت حسابداری قرارداد ببندید. هرگونه اشتباه در محاسبه مالیات و پر کردن اظهار نامه مالیاتی می تواند باعث جریمه شدن شما شود.

هدف از حسابداری مالیاتی چیست؟

این نوع از حسابداری با هدف محاسبه مالیاتی که افراد و موسسات ملزم به پرداخت آن هستند انجام می‌شود. هدف از آن به‌صورت کلی نظارت بر وجوه نقدی و غیرنقدی در سازمان‌ها و کسب و کارهای مختلف جامعه است. همان طور که پیشتر اشاره شد انواع مختلفی از مالیات وجود دارد که به افراد و موسسات متفاوتی تعلق می‌گیرد. درنتیجه هدف از حسابداری مالیاتی شناخت و محاسبه نوع مالیاتی که فرد یا موسسه لازم است پرداخت کند. بعضی از فعالیت‌های اصلی این نوع از حسابداری شامل محاسبه موارد زیر می‌شود:

• مالیات بر درآمد (ویژه کسب و کارها و کسبه)
• مالیات مستقیم کارکنان (ویژه کارمندان، کارگران و …)
• محاسبه قرائن و ضرایب مالیاتی بر اساس دستورالعمل‌های داخلی
• پیگیری معافیت‌های مالیاتی
• شناسایی راه‌کارهای دریافت تشویق‌های مالیاتی و پیشگیری از جریمه‌های مالیاتی